استودان سدلک؛ کلیسا و قبرستانی با تزئینات استخوانی - دنیای راه راه

مقاله مرتبط:

کوتنا هرا یکی از شهرهای جمهوری چک است که در 70 کیلومتری شرق پراگ واقع است. رشد و توسعه این شهر از سال 1300 میلادی به واسطه کشف معادن غنی نقره در نزدیکی آن سرعت گرفت و این شهر به مرور زمان به سمت این معادن توسعه یافت. بخش اعظم نقره مورد احتیاج کشورهای اروپایی جهت ضرب سکه، در آن موقع به وسیله این معادن تامین می شد. همزمان با رشد کوتنا هرا کلیساهای جدیدی ساخته شد و بسیاری از نمونه های قدیمی و فرسوده بازسازی شد. کلیسای سانتا باربارا که یکی از مشهورترین کلیساهای قرون وسطی است، در همان زمان و از محل نذورات معدنچیان بنا گشت. پیش از آن کلیسای دیگری در شهر سدلک ساخته شده بود. سدلک شهری کوچک در حومه کوتنا هورا است که با مرکز آن 2 کیلومتر فاصله دارد و معروفیت امروزی آن به واسطه همین کلیسا و ویژگی عجیب آن است. برای تزئینات داخلی این محل از استخوان های 40000 انسان که پیش تر در محوطه کلیسا به خاک سپرده شده بودند، استفاده شده است. این استودان از مهم ترین مراکز گردشگری در جمهوری چک است و سالانه حدود 200 هزار نفر از آن بازدید می نمایند.

تاریخچه

هنری راهب بزرگ کلیسای صومعه سیسترسی سدلک به فرمان شاه اوتاکار دوم، پادشاه بوهم در سال 1278 به سرزمین مقدس فرستاده شد. در هنگام بازگشت از زیارت،او مقداری از خاک سرزمین مقدس را با خود به ارمغان آورد و آن را بعنوان تبرک در این گورستان پاشید. این حرکت نمادین، نقطه شروع رونق شهر و معروفیت کیلسای آن شد. گورستان کلیسا در مدت کوتاهی تبدیل به یکی از پرطرفدارترین گورستان ها در اروپای مرکزی شد و بسیاری از مردم جهت تدفین مردگان خود از شهرهای اطراف و حتی کشورهای دیگر به آنجا می آمدند. آنان معتقد بودند خاک مقدس این مکان چون سپری در برابر عذاب الهی است و روح مردگان را به سوی بهشت و نعیم جاودان آن راهنمایی می نماید. بدین ترتیب جنازه ها و استخوان های بسیاری در این مکان انباشته شد. در سال های میانی قرن چهاردهم با توسعه مرگ سیاه یا طاعون در اروپای مرکزی و هم چنین در خلال جنگ های محلی اوایل قرن پانزدهم هزاران نفر در این گورستان به صورت دسته جمعی به خاک سپرده شدند.

در سال 1318 میلادی بیش از 30000 نفر در آنجا دفن شده بودند و کلیسا در محاصره مردگان و استخوان های آنان قرار گرفته بود. در سال 1511 میلادی مسئولین مذهبی کلیسا تصمیم گرفتند گورستان جدیدی در مکان گورستان قبلی بسازند و بدین منظور یک راهب نیمه بینا عهده دار جمع آوری استخوان های قدیمی از زیر خاک و انباشتن آنها در استودان کلیسا شد. استخوان های یافت شده در گورهای دسته جمعی (که در هنگام ساخت کلیسا کشف شده بودند) در سرداب و بعلاوه شیروانی کلیسا به امانت سپرده شدند. این استخوان ها سال ها در انتظار بودند تا در سال 1870 میلادی یک ایده عجیب را عملی سازند. در این سال یک هنرمند به نام فرانتیسک رینت به وسیله دوک شوارتزنبرگ استخدام شد تا فضای داخلی کلیسا را با این استخوان ها تزیین کند. این تزئینات اکنون نیز در این کلیسا به چشم می خورد.

از جام های ساخته شده با استخوان لگن و ران گرفته تا یک تاج خانوادگی بزرگ که برای گرامیداشت شوارزنبرگ ساخته شده است. اما شاهکار کلیسا سقف آن است: چلچراغی بسیار بزرگ از جنس استخوان های انسان. در ساخت این چلچراغ کوشش شده که حداقل یک بار از تمام استخوان های بدن انسان استفاده گردد. بعلاوه در انتهای هر یک از هفت شاخه آن یک جمجمه سالم قرار گرفته است که به جهت بیرون خیره شده اند، گویی تا همواره نگهبان این کلیسا هستند.

به این ترتیب با استفاده از استخوان کامل انسان معماری داخلی این بنا دگرگون شد و فضایی عجیب و منحصربه فرد شکل گرفت. شاید بتوان این کلیسا را به نوعی یک استودان بزرگ به حساب آورد. نکته قابل ذکر این است که بیشتر استخوان ها مربوط به مردگانی است که به طور طبیعی از دنیا رفته اند و اسکلت آنان سالم از زیر خاک بیرون آمده است. بدین ترتیب کلیسایی که به لحاظ ویژگی های معماری یک بنای عادی به شمار میرود، با این ایده منحصربه فرد و وحشتناک، تبدیل به بنایی شاخص شده است که هر ساله گردشگران بسیاری از اقصی نقاط دنیا به تماشا آن می آیند. شاید بتوان گفت سدلک تنها شهر دنیاست که زندگی و رونق خود را مدیون مردگان است.