انسان می تواند در هوای مریخ نفس بکشد؟، پاسخی برای مسافران خیالی سیاره سرخ - دنیای راه راه

در سیاره زمین، اکسیژن در هوا وجود دارد و گیاهان و بعضی از انواع باکتری ها نیز آن را برای ما فراهم می نمایند. اما اکسیژن تنها گاز موجود در جو زمین نیست؛ حتی فراوان ترین گاز سیاره ما هم نیست. در واقع تنها 21 درصد هوای ما از اکسیژن تشکیل شده و بخش قابل توجه آن را (حدود 78 درصد) نیتروژن تشکیل می دهد.

حال اگر بخش زیاد هوا را نیتروژن تشکیل داده، چرا ما اکسیژن تنفس می کنیم؟ پاسخ این است که وقتی نفس می کشیم، همه چیزهایی را که در هوا وجود دارد را وارد بدنمان می کنیم. اما بدن ما فقط از اکسیژن استفاده می نماید و با عمل بازدم، بقیه گازها را دوباره بیرون می ریزد.

هوای مریخ

جو مریخ نازک است و حجم آن تنها 1٪ از جو زمین است. به بیان دیگر در مریخ 99 درصد هوای کمتری نسبت به زمین وجود دارد. یک علت وجود چنین جو نازکی، این است که اندازه سیاره مریخ تقریباً نصف اندازه زمین است و نیروی گرانش آن نیز به اندازه کافی قوی نیست که از خروج گازهای جوی به داخل فضا جلوگیری کند.

فراوان ترین گاز موجود در جو مریخ یا به عبارت دیگر 96 درصد هوای آن، گاز دی اکسید کربن است. این در حالی است که برای ساکنان کره زمین، دی اکسید کربن یک گاز سمی محسوب می گردد و به همین علت نیز بسیار کمتر از 1٪ از جو سیاره ما را این گاز تشکیل می دهد.

مریخ تقریباً هیچ اکسیژنی ندارد و درواقع تنها یک دهم درصد هوای این سیاره از اکسیژن تشکیل شده که برای زنده ماندن انسان کافی نیست. به همین علت اگر بدون استفاده از تجهیزات لباس فضانوردی که اکسیژن مورد احتیاج ما را تامین می نماید، سعی کنید در جو مریخ نفس بکشید بلافاصله می میرید.

زندگی بدون اکسیژن

تا به امروز محققان هیچ مدرکی دال بر وجود حیات در مریخ پیدا نکرده اند. اما جستجوها تازه آغاز شده است و ربات های کاوشگر هنوز توانسته اند سطح مریخ را خراشی بدهند، آن هم به سختی.

در مریخ نه تنها اکسیژن کافی برای ادامه حیات وجود ندارد بلکه آب مایع بسیار کمی نیز در سطح آن پیدا شده است. دمای هوای مریخ نیز بسیار سرد است و در شب به بیش از منهای 73 درجه سانتیگراد می رسد.

با این وجود بعضی از موجودات سیاره ما می توانند در مریخ زنده بمانند؛ بویژه موجوداتی که در میان یخ های قطب جنوب، در کف اقیانوس و فرسنگ ها زیر پوسته زمین یافت شده اند. در این مکان ها نیز دما بسیار گرم یا بسیار سرد است، تقریباً آبی وجود ندارد و اکسیژن کمی یافت می گردد.

به همین علت گمان می رود حتی اگر اکنون زندگی در مریخ وجود ندارد، ممکن است میلیاردها سال پیش وجود داشته است، یعنی زمانی که جو غلیظتر، اکسیژن بیشتر، دما گرمتر و اندازه آب مایع روی سطح مریخ بیشتر بوده است.

یکی از اهداف ماموریت مریخ نورد استقامت ناسا از کاوش در مریخ نیز همین است؛ یعنی جستجوی نشانه هایی از حیات در مریخ باستان. به همین علت نیز این کاوشگر در صخره های مریخ در پی فسیل های موجوداتی است که احتمالا زمانی در آنجا زندگی می کردند و احتمالا یک حیات بدوی داشتند مانند میکروب ها.

فراوری اکسیژن در مریخ

یکی از هفت ابزار مفید کاوشگر استقامت، دستگاهی به نام MOXIE است که می تواند دی اکسید کربن جو مریخ را به اکسیژن تبدیل کند. اگر این دستگاه به روشی که دانشمندان امیدوارند کار کند، فضانوردانی که در آینده روی مریخ فرود می آیند نه تنها می توانند اکسیژن خود را فراوری نمایند، بلکه می توانند از آن به عنوان یکی از مواد ترکیبی در سوخت موشک برای بازگشت به زمین نیز استفاده نمایند.

انسان هرچه بیشتر بتواند در مریخ اکسیژن بسازد، کمتر احتیاج پیدا می نماید که اکسیژن مورد احتیاج خود را از زمین به مریخ ببرد و به این ترتیب سفر فضانوردان به مریخ آسانتر می گردد.

ناسا همچنان در حال کار روی فناوری های نو برای فرستادن انسان به مریخ است و ممکن است این رویا در دهه آینده، شاید در اواخر دهه 2030 میلادی عملی گردد.

5858