جدال نفس گیر در بورس تهران - دنیای راه راه

ضمن اینکه در هفته جاری گزارش عملکرد ماهانه از حیث دریافت اطلاعات جدید در سطح کنونی ارز حائز اهمیت خواهد بود. نخستین روز کاری آذرماه با رشد 6/ 1 درصدی شاخص کل بورس تهران دنبال شد تا برای هفتمین روز متوالی به لطف بهروزی بازار های جهانی و افت سنگینی که سهام در ماه های اخیر شاهد آن بود، عملکردی مثبت را در تمامی نماگر های خود به ثبت برساند.

با این حال رشد شاخص کل این بازار تا سطح یک میلیون و 366 هزار واحد در حالی روی داده که تقابل شدید میان خریداران و فروشندگان سهام ارزش دادوستد ها را به اوج سه ماهه رساند. در عین حال شاهد سبک شدن صف های خرید و فروش در کلیت بازار بودیم که نوید جایگزینی منطق با هیجان را می داد.

به این ترتیب در حالی که بسیاری از نماد های بازار در روز های گذشته درگیر صف های فروش یا خرید بودند و در این میان همین صفوف سبب می شد تا نوعی از هیجان را در جریان معاملات بازار سهام ببینیم، در خلال معاملات روز شنبه شاهد آن بودیم که بسیاری از این صف ها در ساعت نخست معاملات کم کم برچیده شد و حجم نامتناسب سفارش ها با عرضه ها و تقاضا ها در طرف مقابل به سطح مطلوب رسید. نتیجه این امر رشد 6/ 1 درصدی میانگین ارزش شرکت های بورسی بود که شاخص کل این بازار را 21 هزار و 235 واحد افزایش داد حاصل آن ورود نماگر اصلی بازار سهام به کانال یک میلیون و 366 هزار واحدی بود.

ارزش معاملات سهام در اوج سه ماهه

با نگاهی به جریان معاملات روز گذشته و آنچه که در یک هفته اخیر روی داد، بیراه نیست اگر بگوییم که حالا و پس از یک دوره تقریبا 4 ماهه طولانی از ریزش قیمت ها، رشد اخیر سبب شده تا دوباره موجی از امید به جریان معاملات بازار سهام بازشود. دقیقا به همین دلیل بوده که در طول 7روز معاملاتی اخیر هیچ روز منفی در جریان عملکرد بورس به ثبت نرسیده است. فرابورس نیز در طول همین مدت همانند بورس فرایندی رو به جلو را شاهد بوده و اگرچه به دلیل وجود نماد های بازار پایه در برخی روز ها کمتر از بورس پیروی کرده با این حال به طور کلی هفته پایانی آبان ماه فرایندی رو به جلو را ثبت کرده است. خروجی چنین تغییراتی سبب شده تا در روز گذشته شاهد افزایش ارزش معاملات به حدود 17 هزار و 146 میلیارد تومان باشیم که بیشترین میزان از 10 شهریورماه بوده است.

در فرابورس نیز جمع معاملات خرد در تابلو های اصلی و پایه به حدود 4596 میلیارد تومان رسید که هر دو این مقادیر نسبت به روز های گذشته فرایندی رو به رشد را نشان می دهند. به هر روی آنچه که سبب شده تا در روز های اخیر بازار سرمایه با موج جدیدی از تقاضا روبرو شود نکات متعددی است که پاره ای از آن ها در ادامه توضیح داده خواهد شد.

نقش دلار در تغییرات

اگر بخواهیم مهم ترین عامل از میان عوامل رشد اخیر را به اختصار بیان کنیم بدون شک نقش دلار در شروع زوال فرایند نزولی چهار ماه اخیر قابل توجه است. بازار سرمایه که پس از شروع ریزش قیمت ها در دهه سوم مرداد در حالی حدود 900 هزار واحد از ارتفاع خود را از دست داد که در طول همین مدت قیمت دلار طی یک رشد تند و تیز تا حدود 32 هزار تومان افزایش یافت.

این شرایط سبب شد تا افت ارزش دلاری سهام مورد معامله در کشور نسبت به کاهش ریالی آن افزایش بیشتری را شاهد باشد که برآیند آن به جذابیت سهام شرکت ها، مخصوصا آن ها که درآمد دلاری کسب می کنند، انجامید. اینکه این جذابیت تا چه حد ناشی از خوشبینی بازار به صحت P/ E آینده نگر حدود 10 واحد است و آیا این خوشبینی با توجه به مختصات اقتصاد ایران صحت دارد یا خیر، در این گزارش محل بحث نیست با این حال آنچه که واضح است این است که بازار فعلا با همین تحلیل قصد خرید میزان بیشتری از سهام را دارد. از لحاظ رفتاری نیز کاملا طبیعی است که پس از یک دوره طولانی اعمال فشار از جانب فروشندگان حالا گوی و میدان پس از چهارماه به دست خریداران بیفتد تا زور آزمایی عرضه و تقاضا به سبزپوشی تابلو های معاملاتی در بورس و فرابورس منتهی شود.

بال جهانی صعود سهام

اما در کنار عامل داخلی دلار این روز ها قیمت های جهانی هم توانسته اند تاثیری قابل توجه بر عملکرد پیش روی شرکت ها بگذارند. در روز های گذشته ضعف دلار در کنار احتمال افزایش تقاضا در بازار های جهانی که خود ناشی از افزایش خوشبینی ها به مهار کرونا است، سبب شده تا قیمت در بسیاری از کالا های اساسی مانند فلزات اساسی و رنگین و محصولات پتروشیمی افزایش یابد.

این متغیر در صورتی که شاهد افت مقداری فروش (این احتمال قوی نیست) در شرکت های دلاری بازار سهام نباشیم به افزایش درآمد زایی شرکت می انجامد. به نظر می رسد دلیل اصلی اقبال فعالان حقوقی بازار سهام نسبت به بسیاری از نماد ها در روز های اخیر نیز از این مساله سرچشمه گرفته که وقوع کرونا، سیاست های پولی انبساطی و تغییری که انتظار می رود از اواسط سال آینده میلادی در سطح تقاضای جهانی ببینیم، بر جذابیت شرکت ها در شرایط فعلی افزوده است.

بورسی ها زیر ذره بین کدال

عامل دیگری که در روز های اخیر سبب شده تا بازار در هفته اخیر با روی خوش به استقبال آذر ماه برود، امید به گزارش های خوب ماهانه است که توانسته کف تحلیل امنی را برای بسیاری از نماد های بازار سرمایه ایجاد کند. اگرچه این عامل از سرمایه گذاری به سرمایه گذار دیگر متفاوت است با این حال نبود تغییری که بتوان آن را در جریان فعالیت شرکت ها معنادار تلقی کرد در کنار تقلیل انتظارات تورمی ناشی از کاهش ریسک های سیستماتیک مشرف بر اقتصاد ایران، می تواند بازار را برای تداوم فرایند صعودی در روز های پیش رو آماده کند.

اگرچه تا لحظه نگارش این گزارش تعداد اندکی از نماد ها عملکرد ماهانه خود را روی تارنمای کدال منتشر کرده اند با این حال در همین تعداد اندک نیز نحوه عملکرد شرکت ها به طور کلی بد نبوده است. از شرکت هایی نظیر غزر و سقاین که ارزش ریالی فروش افزایشی قابل توجه داشته و نماد هایی نظیر دسبحا که ماهیت سرمایه گذاری دارند و نسبت قیمت به خالص ارزش دارایی های بالایی ندارند.

از چاله دلار به چاه خودرو

روز گذشته اگرچه تعداد صف های خرید و فروش همچنان قابل توجه بود با این حال وزن آن ها نسبت به کل نماد های موجود در بازار کاهش بیشتری داشت. همین امر سبب شد تا نسبت به روز های قبل بازار متعادل تری را نظاره گر باشیم.

بر این اساس طی روز شنبه از میان 337 نماد معامله شده در بورس تهران 3/ 16 درصد نماد های بازار شاهد تشکیل صف خرید بودند. ارزش این صفوف خرید جمعا حدود 944 میلیارد تومان بود. در مقابل این میزان تقاضای اشباع شده، اما صف فروش های 1121 میلیارد تومانی وجود داشت که این میزان در 37 درصد از کل نماد های معامله شده در این روز تقسیم شده بود. در این میان نکته ای که بسیار خودنمایی می کرد ارزش 185 میلیارد تومانی صف فروش در نماد خودرو بود که توانست از لحاظ روانی جریان حاکم بر بازار سهام را در روز گذشته دستخوش تغییر کند.

در حالی که این نماد نه از لحاظ عملکرد مالی شرایط مطلوبی دارد و نه اصلا در چندسال گذشته توانسته حتی یک بار در مجمع سودی درخور میان سهامداران تقسیم کند، معین نیست که چرا برخی تریبون دار های بازار سهام سعی در القای لیدری این نماد در بازار را دارند و تا این حد به عرضه و تقاضای سفته بازی در آن وزن می دهند. تمامی این رویداد ها در حالی رخ داده که در شرایط کنونی بازار از نماد های دارای پشتوانه بنیادی خالی نشده است.

به رغم آنکه درخصوص وقوع این پدیده و سابقه تاریخی آن نظرات و دلایل گوناگونی وجود دارد، با این حال آنچه که مسلم است این است که پرطرفدار یا همه گیر شدن یک پدیده به هیچ روی دلیلی بر منطقی بودن آن نیست. اینکه بازار تا کی باید چوب این کژتابی ها را بخورد موضوعی است که حداقل تا به امروز آینده روشنی برای آن ترسیم نشده، اما سرانجامش هرچه که باشد حکایت از سایه سنگین رفتار توده وار در نماد خودرو و خطرات بالقوه ای دارد که در روز های پیش رو می تواند فرایند نوپای صعودی بورس را تهدید کند.