درمان خانگی زخم بستر - دنیای راه راه

ملیحه محمودخواه| آن هایی که در خانه بیمار جسمی و حرکتی، سالمند، بیمار مبتلا به دیابت نوع دو و ویلچرنشین دارند بیشتر با زخم بستر آشنا هستند و ممکن است با زخم هایی که گاهی بیمارشان را درگیر نموده، روبه رو شده باشند.

به گفته پزشکان افرادی که زخم بستر دارند در این گروه ها جای می گیرند، زیرا همان طور که از اسم زخم بستر پیداست از یک جا نشستن افراد این زخم ها ایجاد می گردد.

بعضی از کارشناسان زخم بستر را زخم فشاری عنوان می نمایند، زیرا معتقدند این زخم بر اثر فشار های طولانی مدت بر نقاط مختلف بدن، به خصوص نقاطی که دچار زخم یا جراحت شده اند، ایجاد می گردد. این زخم معمولاً به دنبال جراحت پوستی ایجاد می گردد، اما می تواند عمیق شده و به استخوان نیز برسد.

در صورتی که زخم بستر درمان نگردد، می تواند با جان فرد هم بازی کند. شاید همین امر است که این ضرورت را بیشتر از پیش عیان می نماید تا افراد با این بیماری آشنا شوند، به همین دلیل در این گزارش به تمامی دانستنی هایی که باید از آن بدانید، پرداخته ایم.

زخم بستر وقتی در افراد ایجاد می گردد که فشار و نیرویی باعث قطع جریان خون در قسمتی از بدن گردد و بافت ها نیز دچار مشکل شوند. در چنین شرایطی مواد مغذی و اکسیژن به مقدار کافی به سلول ها نمی رسد. در صورت تداوم چنین وضعیتی، سلول می میرد و زخم نیز گسترش پیدا می نماید.

اما وقتی زخم آغاز به پیشرفت کرد باید مانع آن شد، زیرا توجه نکردن به آن می تواند فرد را تا حد مرگ پیش ببرد. سیروس عباسی، متخصص بیماری های عفونی و جراح می گوید: افراد سالمند یا معلولی که در خانه هستند و نمی توانند تکان بخورند، بیشتر درگیر زخم بسترند. به همین دلیل با دیدن نخستین علایم از زخم در بیمار، باید جلوی آن گرفته گردد. از همان زمانی که رنگ پوست تغییر کرد و بدن درگیر زخم شد، می توانید مانع از پیشرفت آن شوید.

مواضعی که فشار باعث زخم می گردد

علایم درگیری ابتدایی را می توانید به راحتی روی پوست ببینید. در کسانی که رنگ پوست شان روشن است، پوست قرمز می گردد و وقتی با انگشت به آن فشار می آورید سریع سفید نمی گردد. روی پوست درد دارد و ممکن است دردناک، سفت، نرم تر، سردتر یا گرم تر از معمول گردد.

در چنین حالتی زخم کمترین عوارض را به همراه دارد و اگر مدام بیمار را جابه جا نموده و تغییر وضع دهید زودتر خوب می گردد. اما در مرحله بعد لایه رویی پوست از بین می رود. یک زخم فرو رفته، به رنگ صورتی یا قرمز در محل تشکیل و ممکن است تاول بزند.

زخم وقتی پیشرفت می نماید، پوست ناحیه باز و علایمی از مرگ بافت اطراف زخم مشاهده می گردد، در چنین حالتی احتمال افزایش عفونت بالا می رود و کم کم محل زخم صورتی و قرمز می گردد؛ اگر باز هم در این مرحله متوجه زخم شویم خوب است با آنکه بهبودی آن چند هفته طول می کشد، اما راحت تر می توان عفونت را از بین برد.

عباسی، مرحله سخت را وقتی می داند که زخم بستر عمیق می گردد و به لایه های چربی پوست راه پیدا می نماید؛ در این حالت معمولا درمان زخم ها طولانی و گاهی با رنج زیاد بیمار همراه می گردد. دراین مرحله چربی زیر پوست معین شده و زخم گود می گردد. اگر دقت کنید می توانید ته زخم، بافت مرده زرد رنگی را ببینید، در چنین شرایطی همه پوست های اطراف محل زخم نیز دردناک می گردد.

زخم به استخوان می رسد

شنیده اید که می گویند زخم به استخوان رسیده است؟ آن هایی که زخم بسترشان به مرحله حاد می رسد این جمله را کاملا درک می نمایند. عباسی در ادامه می گوید: وقتی زخم به استخوان می رسد مرحله پیشفراینده این بیماری به حساب می آید. عضله، تاندون یا استخوان نمایان و کف زخم بافت مرده و خشکیده دیده می گردد.

در این حالت زخم وسعت یافته و به زیر پوست به ظاهر سالم هم گسترش پیدا می نماید که در این شرایط درمان سخت تر می گردد و می تواند تا مرگ بیمار پیش برود، به همین دلیل نباید اجازه داد زخم بیمار تااین اندازه پیشرفت کند.

به محل استخوان ها توجه بیشتری داشته باشید

این جراح شیرازی شرح می دهد: زخم بستر در نقاطی ایجاد می گردد که پوست روی برجستگی استخوانی قرار می گیرد و بین آن ها عضله ای وجود ندارد. پشت سر، پشت استخوان های کتف، پشت استخوان خارجی درست بین دو برجستگی باسن و پشت پاشنه از محل هایی است که این زخم ها بیشتر دیده می شوند.

ناتوان بودن فرد برای جابه جا کردن خود، او را در وضع سخت این بیماری قرار می دهد. اما در این گروه از افراد باید مواظب کناره های سر، گوشه لاله گوش و روی برجستگی کناری لگن نیز باشید.

مراحل زخم بستر

بی حرکتی عامل اصلی زخم بستر

در هر کسی که زیاد حرکت نمی نماید و نمی تواند به راحتی وضع خود را تغییر دهد، ممکن است زخم بستر ایجاد گردد و این بی حرکتی می تواند عوامل زیادی داشته باشد. افرادی که بر اثر بیماری مجبورند مدت زیادی دراز بکشند و قادر به جابه جایی خود نیستند، بیشتر در معرض زخم بستر قرار دارند، مانند کسی که به کما رفته است و نمی تواند تکان بخورد. اما به گفته عباسی سن در افزایش این زخم ها تأثیرگذار است، هر چه سن بالاترمی رود، پوست ظریف تر، خشک تر و شنماینده تر می گردد، به همین دلیل در افرادی که سن بالایی دارند، ترمیم و تکثیر پوست کمتر می گردد. او ادامه می دهد: زخم وقتی در فرد گسترش می یابد که حس لامسه کاهش پیدا می نماید.

این اتفاق می تواند بر اثر آسیب به نخاع و دستگاه عصبی رخ دهد. در این شرایط، چون فرد دردی را احساس نمی نماید، نمی تواند متوجه جای زخم خود گردد و به همین دلیل زخم در او گسترش پیدا می نماید. هر چند در موارد معدود شاهد زخم بستر در افرادی که کاهش وزن زیاد داشته اند نیز بوده ایم، در این گروه از افراد کاهش وزن شدید می تواند موجب کم شدن حجم عضلات و چربی زیر پوستی گردد و حالت بالشتک نرمی را که این بافت ها در زیر پوست ایجاد می نمایند، از بین ببرد.

در اثر آن پوست تحت فشار زیاد قرار می گیرد و زخم می گردد. تغذیه نامناسب، کنترل نکردن ادرار و مدفوع، پوست به شدت مرطوب یا خشک، اختلال جریان خون، سیگار، اختلال حواس و اسپاسم عضلات از عواملی است که می تواند سبب ایجاد زخم بستر گردد.

چه کنیم تا فرد بیمار زخم بستر نگیرد؟

بیمار وقتی دچار زخم بستر می گردد که مدام در حالت درازکش باشد و نتواند خودش را جابه جا کند، به همین دلیل این جراح شرح می دهد که مدام باید وضع خواب بیمار را تغییر داد تا فشار بر زخم کاسته گردد. این اصلی ترین و بهترین راه برای پیشگیری از ایجاد زخم بستر است.

عباسی استفاده از بالش های هوایی را هم بی تأثیر نمی داند و معتقد است این بالشتک ها می توانند در بهبود زخم تأثیر داشته باشند، اما تأثیر آن به اندازه بهبود در وضع تغذیه نیست. مصرف پروتیین، سبزیجات و میوه ها می تواند زخم های ناشی از زخم بستر را به سرعت بهبود بخشد. او تأکید می نماید: درمان زخم بستر براساس مرحله، اندازه و عمق زخم صورت می گیرد.

کاهش فشار وارد شده به ناحیه درگیر یکی از این راهکارهاست، به همین علت پوزیشن فرد باید مرتب تغییرکند. افرادی که از ویلچر استفاده می نمایند، پوزیشن نشستن و وزن وارده به یک ناحیه باید هر 15 دقیقه یک بار تغییر کند. افراد بستری نیز باید هر دو ساعت یک بار حرکت داده شوند.

برای درمان زخم بستر بهتر است ناحیه زخم با آب و صابون کاملا شست وشو گردد و بافت مرده پوست از بین برود. این کار به تسریع فرایند بهبود زخم نیز یاری می نماید. اما این نکته را در نظر داشته باشید که زخم بلافاصله باید خشک گردد. از آنجا که این بیماران هر روز پانسمان شان تغییر می نماید، زخم فرصت ترمیم پیدا نمی نماید، به همین دلیل توصیه می گردد از پانسمان های بی منفذ استفاده گردد تا به زخم فرصت ترمیم داده گردد و سرعت بهبودی افزایش پیدا کند.

این جراح متخصص تأکید می نماید که این گروه از افراد احتیاج به مراقبت پوستی دارند و یکی از راه های این مراقبت این است که آب مصرفی این بیماران افزایش یابد و مواد پروتیینی مانند ماهی را در سبد غذایی خود بیشتر نمایند. مصرف ویتامین ث. هم می تواند تا حدود زیادی زخم را درمان کند، البته مقدار مصرف این ویتامین باید با نظر پزشک باشد.

برای بهبود و درمان زخم بستر در درجات بالاتر و حادتر می توان از پانسمان های مخصوصی که حاوی سلول های بنیادی هستند، استفاده کرد. این پانسمان ها امکان رشد و نمو بافت های ازدست رفته را برای بیمار امکان پذیر می نماید و در درمان زخم بستر بسیار موثر است. اما نباید اجازه داد که میزان زخم فرد تا این اندازه گسترش پیدا کند، به همین دلیل بهتر است در مراحل نخست جلوی پیشرفت آن را گرفت و در مراحل اولیه درمان کرد.

درمان های خانگی بی ضرر

اگر دسترسی به بعضی از دارو ها برایتان مشکل بود و امکان تهیه وسیله ای مانند تشک را نداشتید، درمان های خانگی را امتحان کنید. عباسی با تأکید این مورد می گوید: حتما در خانه روغن نارگیل داشته باشید، زیرا این روغن اسید چرب دارد و می تواند به بهبود زخم یاری کند.

روی محل زخم روغن نارگیل بریزید و به آرامی ماساژ دهید تا در پوست نفوذ کند، اما حواس تان باشد روی زخم فشار نیاورید.

عسل هم می تواند به بهبود زخم ها یاری کند، اما نه وقتی که زخم حاد شده باشد. آن را روی زخمی که تازه آغاز شده است، بریزید و اجازه دهید 30دقیقه روی زخم باقی بماند و پس از آن محل زخم را شست وشو دهید، گرمایی که عسل روی پوست ایجاد می نماید، می تواند خون رسانی بیشتری در محل زخم ایجاد کند.

این جراح معتقد است بعضی از زردچوبه هم استفاده می نمایند، به این طریق که روی زخم را با آب شور می شو یند و بعد زردچوبه روی آن می ریزند و آن را می بندند. اطبای قدیمی اعتقاد دارند که زردچوبه خاصیت آنتی اکسیدانی دارد و می تواند تا حدودی التهاب زخم را رفع کند.