رنگ ناخن خبر می دهد از راز درون - دنیای راه راه

ترجمه: حسین صرافی

بسیاری از بیماری ها خود را با ایجاد تغییر رنگ در بستر ناخن نشان می دهند. ناخن عضو عجیبی است. با تغییر اندکی در آن می توان اطلاعات ارزشمندی در خصوص درون بدن به دست آورد.

ناخن سفیدرنگ، نشانه سالمندی و گذر زمان است و موج دار و برجسته شدن ناخن ها، از وجود بیماری های کبد، ریوی و قلبی خبر می دهد. توصیه های زیر کمکتان می نماید تا به راز ناخن ها پی ببرید.

ناخن رنگ پریده:

ناخن رنگ پریده، معمولا نشانه افزایش سن و دوره سالمندی است اما گاهی ناخن های سفید می توانند نشانه بیماری کبد، نارسایی قلبی، کم خونی و سوء تغذیه باشند.

ناخن سفید:

اگر ناخن ها بیش از حد سفید باشند و حلقه های تیره ای روی آنها دیده گردد، باید به پزشک مراجعه کنید چون به احتمال زیاد به بیماری هپاتیت مبتلا هستید.

ناخن زرد:

یکی از مهم ترین دلایل زردی ناخن، عفونت های قارچی است. هنگامی که عفونت افزایش پیدا می نماید، کف ناخن سفت می گردد و اندک اندک می ریزد. در موارد نادر، زردی ناخن نشانه بیماری های قلبی، ریوی، دیابت و تیرویید است.

ناخن آبی:

آبی شدن ناخن ها به دلیل کمبود اکسیژن بدن و نشانه عفونت ریوی مثل ذات الریه و ابتلا به دیابت است.

تورفتگی و سوراخ شدن ناخن:

اگر سطح ناخن فرو رفته و ترک خورده باشد، نشانه بیماری پسوریازیس یا آرتریت التهابی است. در برخی موارد ناخن بی رنگ می گردد که بسیار معمول است اما اگر پوست زیر ناخن قرمز- قهوه ای رنگ شد، باید به پزشک مراجعه و درمان را آغاز کرد. پسوریازیس نوعی بیماری پوستی است که در 10 درصد موارد ناخن ها را مبتلا می نماید.

شکافتن یا ترک خوردن ناخن:

خشک و شنماینده شدن ناخن ها که باعث ترک خوردن و شکستن ناخن می گردد، از نشانه های بیماری تیرویید است. ترک خوردن و شکستن ناخن ها همراه با زردی آن، نشان دهنده عفونت قارچی است.

قرمز و متورم شدن ناخن:

اگر پوست اطراف ناخن قرمز گردد و ورم کند، نشانه عفونت زیرجلدی است. این عفونت می تواند نتیجه اختلالات بافت همبند ناخن هم باشد.

خطوط تیره زیر ناخن:

اگر زیر ناخن خط های تیره وجود داشته باشد، باید از طریق پزشک به دقت آنالیز گردد چون در برخی از موارد این خط ها به دلیل بروز بیماری ملانوم و سرطان پوست ایجاد می شوند.

ناخن خوردن:

ناخن خوردن عادت ناپسند بسیاری از افراد و در موارد حاد، نشان دهنده اضطرابی دایمی است که به درمان نیاز دارد. در برخی از افراد، ناخن خوردن از علایم اختلال وسواس جبری است که باید از طریق پزشک درمان گردد.

ناخن ها بخشی از پازل هستند:

ناخن ها پس از پیشرفت بیماری تغییر می نمایند و هشدار می دهند. پس به ناخن هایتان اهمیت دهید و با متخصص پوست مشورت کنید.

برای حفظ سلامت ناخن هایتان دستکش بپوشید

دکترمحمدجواد ناظمی*

ناخن ها در شرایط متعدد و بیماری های خاص دستخوش تغییراتی می شوند که برخی از آنها نادر و کاملا تخصصی و برخی دیگر شایع هستند. شایع ترین بیماری های ناخن که مراجعه به پزشک متخصص پوست برای درمان آنها اجباری است، قارچ های ناخن است که باعث علایمی چون تغییر رنگ ناخن، شنمایندگی و خردشدن و حتی از بین رفتن بافت اطراف آن به صورت تورم نسوج اطراف است. این شرایط نیاز به آزمایش های اختصاصی قارچ شناسی و تایید تشخیص احتمالی و درمان مخصوص به خود دارد. متاسفانه در مواردی دیده می گردد که بعد از ترک و شنمایندگی های ناخن به جای کشف عامل و تشخیص بجا و درمان آن، افراد دست به خوددرمانی می زنند. به اسم نمونه طبق یک باور غیرعلمی و غیرمنطقی برای سفت شدن و رشد ناخن به مصرف کلسیم و قرص های کلسیم دار روی می آورند و فرصت تشخیص و درمان به موقع را از خود می گیرند. یادتان باشد وقتی برای طولانی مدت دست ها یا ناخن ها را در مواد شوینده به خصوص موادقلیایی قرار می دهید، از درمان به موقع مسائل ناخن پرهیز می کنید و اصولا اهل دستکش پوشیدن و چرب کردن دست ها و ناخن ها با مرطوب نماینده نیستید، مستعد ابتلا به اختلالات پوست و ناخن خواهید بود. افرادی که ناخن های خود را خیلی بلند نگه می دارند و مانیکورهای متعدد و شدید انجام می دهند، احتمال ضربه های مکرر و کوچک به ناخن هایشان ـ در اثر بلندبودن آنها ـ بیشتر از دیگران است. مشاهده تغییراتی چون جداشدن صفحه ناخن از بستر آن باید جدی گرفته گردد. سفیدشدن منطقه ای ناخن و بعد از مدتی نفوذ باکتری ها یا قارچ ها در آن به مشکل موجود دامن می زند و تغییر رنگ ناخن بعد از مدتی دیده می گردد. حتما در این شرایط با پزشک متخصص مشورت کنید.

نگاه متخصص پوست و مو/ بیماری های ناخن

دکتر محمدعلی نیلفروش زاده*

ناخن در واقع وسیله حفاظتی برای محافظت از نوک انگشت در برابر آسیب های محیطی است ولی علاوه بر آن برای انجام اعمال ظریف مانند بستن دکمه و برداشتن اشیای کوچک هم استفاده می گردد.

صفحه ناخن از ریشه ناخن ایجاد می گردد که این بافت در زیر چین ناخن قرار گرفته و وظیفه فراوری ناخن را بر عهده دارد. صفحه ناخن، محکم به بستر ناخن می چسبد، به طوری که جدایی این دو فقط در حالت ها و بیماری های خاصی اتفاق می افتد. ناخن به طور میانه 1/0 میلی متر در روز رشد می نماید. ابتلا به هیپرتیروییدی و بارداری، بر مقدار رشد ناخن می افزاید و سوء تغذیه از رشد آن کم می نماید. رشد ناخن در مردان سریع تر از زنان و در افراد جوان سریع تر از افراد مسن است ولی در کل ناخن دست ها 2 تا 3 برابر سریع تر از پاها رشد می نماید.

جدا شدن صفحه ناخن از بستر آن را اصطلاحا اونیکولیز می گویند. این بیماری حالت شایعی است که بیشتر در اثر تماس زیاد دست ها با آب اتفاق می افتد. بنابراین در زنان خانه دار و کارگران مواد غذایی بیشتر دیده می گردد. اونیکولیز در افرادی هم که ناخن های بلندی دارد یا مدام از لاک ناخن یا ناخن مصنوعی استفاده می نمایند هم به طور شایع دیده می گردد. البته بیماری های مختلفی مثل پسوریازیس، عفونت های قارچی، اگزما و مصرف برخی داروها هم می تواند عامل ایجاد این حالت باشد. در هر یک از موارد ذکر شده، ابتدا باید دلیل یابی و سپس درمان خاص آن بیماری انجام گردد.

بسیاری از اختلالات موضعی و سیستمیک بدن، خود را به صورت تغییرات رنگ بستر ناخن یا صفحه ناخن نشان می دهند. به طور مثال، بستر ناخن که در حالت طبیعی صورتی رنگ است، ممکن است در اثر کم خونی فقرآهن کمرنگ، در اختلالات قلبی ـ عروقی، آبی یا خاکستری و در بیماری پسوریازیس به رنگ قرمز (ناشی از گشادشدگی مویرگی) درآید. گاهی هم خون ریزی های طولی کوچک در بستر ناخن داریم که می تواند ناشی از ضربه های محیطی، بیماری های قلبی ـ عروقی، عفونت های قارچی و پسوریازیس باشد. علاوه بر خون ریزی کوچک خطی، گاهی خون ریزی منتشر در بستر ناخن اتفاق می افتد که در این حالت هم دلیل شایع، ضربه است ولی می تواند ناشی از بدخیمی های خونی، بیماری های بافت هم بند یا کمبود شدید ویتامین C هم باشد. همه این حالت ها خود را به شکل تغییر رنگ ناخن یا بستر ناخن نشان می دهد.

گاهی بافت بستر ناخن به دلیل رشد بیش از حد بستر ناخن ناشی از پسوریازیس یا عفونت های قارچی ضخیم می گردد ولی گاهی صفحه ناخن هم ضخامت پیدا می نماید که این حالت را علاوه بر عفونت قارچی، ممکن است در مواقعی مشاهده کنیم که ضربه های مداوم و مزمن به صفحه ناخن وارد می گردد (مثل ضربه های شغلی).

عفونت های اطراف ناخن که به طور معمول به شکل قرمزی و تورم همراه با درد بافت اطراف ناخن تعیین می گردد، 2 نوع حاد و مزمن دارند. نوع حاد آن در اثر ورود باکتری ها و تکثیر آنها در بافت اطراف ناخن ایجاد می گردد و ممکن است آبسه هم به وجود آید ولی نوع مزمن در مواردی ایجاد می گردد که لایه محافظ دور ناخن به علل مختلف آسیب دیده و از بین رفته باشد.

شکایت شایع دیگر، شنمایندگی ناخن است. شنمایندگی ناخن در واقع ترکیبی از نازک و لایه لایه شدن و در نهایت ایجاد شکستگی های کوچک و نامنظم در صفحه ناخن است. این حالت به طور شایع در افرادی دیده می گردد که در طول روز دستشان مدام با آب تماس دارد، در این حالت ناخن به طور مکرر مقادیر قابل ملاحظه ای آب را جذب می نماید و بعد آن را از دست می دهد. کم کردن تماس با آب و استفاده مرتب از مرطوب نماینده، باعث اصلاح این حالت خواهد شد ولی گاهی هم ممکن است این شنمایندگی ناشی از عفونت قارچی، پسوریازیس، اختلالات غدد درون ریز یا حتی به طور شایع ناشی از افزایش سن باشد. نوع دیگری از تغییر شکل و مقاومت ناخن را در کسانی می بینیم که به آرتروز مفصل مجاور مبتلا هستند. در این حالت ناخن مجاور تغییر شکل می دهد و یک قوس عرضی به وجود می آورد. با ادامه رشد ناخن، یک شکل مخروطی ایجاد می گردد و بافت نرم زیرین تحت فشار قرار می گیرد و ممکن است دردهای شدیدی هم داشته باشد. پس در هرگونه تغییر شکل و مقاومت ناخن باید ابتدا به علل آن توجه و سپس برای درمان های دارویی یا جراحی اقدام کرد.

پی نوشت ها:

* عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران

**رییس مرکز تحقیقات پوست و سالک

منبع:هفته نامه سلامت

/ج

منبع: راسخون