ماجرای تکراری چنگک ها بر تن سنگ نگاره های هخامنشی - دنیای راه راه

داستان چیست؟

طاق بستان و داستان ادامه دار آسیب هایی که هر روز تن نحیفِ این محوطه تاریخی را می لرزانند، از سالها قبل آغاز شد؛ حتی قبل از ثبت نامش در فهرست موقت یونسکو یعنی 13 سال قبل. اما همین آسیب و بی توجهی ها از سوی مدیران ادوار میراث فرهنگی و تمایل به درآمدزایی بیشتر مدیران شهری کرمانشاه، فارغ از هر افتخارآفرینی که می توانستند برای شهرشان به ارمغان ببرند، مهمترین بخشهای موثر بر همین افکاری بودند که سرانجام متولیان میراثی را برای جهانی کردن این محوطه سست تر کرد.

بیشتر بخوانیدطاق بستان | نمایش قدرت تاریخ در کرمانشاه

علاقه و اصرار متولیان شهری کرمانشاه برای احداث تله کابین در حریم طاق بستان هر چند در اظهارنظرهایشان با رسانه های مختلف ثابت شده است، اما سرعت کار برای به سرانجام رسیدن پروژه و حتی تعیین زمانی تعیین برای نصب این وسیله درآمدزای تفریحی آن هم وقتی هنوز میراث فرهنگی به متولیان شهری جوابی درست نداده و خود دستپاچه بین تاریخ و فرهنگ کرمانشاه و سرمایه سرگردان است، قدری مساله را پیچیده تر می کند.

شاید هم آنقدر این مساله برای متولیان شهری کرمانشاه ساده است که نیازی به برطرف شدن ابهامات میراث فرهنگی نمی دانند و همان تقلید از گنجنامه را کافی می دانند.

اما از سوی دیگر می توان به یک فرض محال دیگر هم اندیشید؛ شاید اگر تله کابین نصب شده در بخش بادالینگ دیوار بزرگ چین، مدیران ارشد وزارت میراث فرهنگی را که قبل از شیوع کرونا از این اثر جهانی دیدن کرده، تحت تاثیر قرار داده و بر همین اساس با احداث تله کابین در این محوطه تاریخی موافقت کرده اند، اما آیا ایشان تحت تاثیر نبود اظهارنظرهای کارشناسان باستان شناسی که قرار بوده نخست محوطه دشت کاهو را بررسی و بعد از اعلام نظرشان، موافقت یا مخالفت نهایی میراث فرهنگی برای ایستگاه دوم یا سرانجامی تله کابین اعلام و قدم بعدی برداشته شود، قرار نگرفته اند که بخواهند دست کم درخواست توقف کار تا زمان اعلام نظر کارشناس را مطرح کند؟

حالا نه تنها از یک سو در ضلع غربی پارک کوهستان جاده خاکی به مهمانسرای در دست احداثی می رسد که مدتهاست صدای فعالات میراثی را به هوا بلند کرده و بی جواب مانده و از سوی دیگر ایجاد تله کابینی که مدتهاست خواب را از چشم طاق بستان ربوده؛ بلکه بی توجهی معنادار مسئولان شهری کرمانشاه نسبت به از بین رفتن عرصه و حریم لکه زرد طاق بستان و صدور مجوزهای مختلف از احداث هتل گرفته تا مکان های عمومی مانند سالن اجتماعات و حسینیه و رستوران هایی که به زعم خود به کباب شیشلیک ثبت ملی شده خدمت می کنند خود به مرور، طاق بستان را به داستانی وارد می کند که قصه هزار و یک شب با آن برابری کند.

این دست درازی ها به لکه زرد طاق بستان به حدی است که مالکان شخصی زمینهای قرارگرفته در طرح نیز به طمع درآمدزایی بیشتر و احتمالا با الگو قراردادن رفتارهای متولیان شهری و با چشم پوشی از مخالفت های میراث فرهنگی برای ایجاد هر نوع کاربری، با خشکاندن درختان که بخشی از لکه سبز این پهنه تاریخی محسوب می شدند، قصد ایجاد پارکینگ برای همان گردشگرانی را دارند که به مرور از طاق بستان فاصله می گیرند.

شاید هم مانند متولیان شهری خود درحال الگوبرداری از فضاهای گنجنامه همدان باشند، فضایی که فعالان همدانی آن را یکی از بدترین تجربه های سرمایه گذاری شهری در این منطقه تاریخی - فرهنگی می دانند.

پیروزیت های تله کابین گنجنامه را به چشم و با سند دیده اید که مقایسه می کنید؟

حسین زندی، فعال میراث فرهنگی همدان از تله کابین گنجنامه می گوید و آسیبهایی که تا امروز بر پیکره نه فقط الوند تاریخی که به میراث طبیعی همدان وارد شده است.

او بعد از شنیدن صحبت های شهردار و استاندار کرمانشاه که گنجنامه و طاق بستان را در یک ردیف قرار داده اند، نخست این سوال را مطرح می کند که مگر مکان یابی تله کابین درست انجام شده است؟ و می گوید: از روز اول کارشناسان اعتراض کردند که این دو را در کنار هم قرار ندهید، که هر چند آن از فضای نخست خود در 20 سال گذشته جابجا شد، اما همچنان در حریم کتیبه های گنجنامه است.

وی با بیان اینکه در قدم بعدی برای مکان یابی احداث تله کابین گنجنامه، بحث طبیعت و آبشار و کوهستان الوند به ویژه میدان میشان که منطقه منحصربفردی است نابود می شد، ادامه می دهد: کارشناسان می گفتند از یک ضلع دیگر یعنی سمت جنوب غربی در بخش امامزاده، کوه و جاده ماوشان قدیم قرار است تله کابین مستقر شود تا به میدان میشان و قله الوند آسیب نزند و از سوی دیگر این طرح باعث می شد تا عشایر بومی که آنجا سکونت داشتند، از منطقه بیرون شوند و از بعد دیگر پوشش گیاهی و جانوری را تحت الشعاع قرار داد، با این شرایط و در حالیکه آسیب های زیادی نیز تا به امروز به الوند وارد شد، این سوال مطرح است که کدام بخشِ احداث تله کابین به پیروزیت رسید.

وی با اشاره به اینکه مجموعه دهکده تفریحی و گردشگری گنجنامه یکی از مهمترین برندهای غرب کشور است که بخش خصوصی آن را اداره می کند، می افزاید: از سوی دیگر، این طرح زیان ده ترین مجموعه بخش خصوصی در حوزه گردشگری در غرب کشور است که به ادعای مدیر عامل و اعضای شورای شهر همدان و شهردار همدان در 20 سال گذشته یک ریال از تله کابین و مجموعه گردشگری عاید آنها نشد بنابراین نمی توان گفت این طرح پیروز بوده است.

زندی به صحبت های مدیرعامل تله کابین گنجنامه که می گوید هر ساله میلیاردها تومان اعتبار و وام و بودجه به این مجموعه تزریق می شود اما تا به امروز هیچ بازگشتی نداشت اشاره می کند و اضافه می کند: در این شرایط چطور می گویند تله کابین گنجنامه پیروز است؟

او به وزش بادهای شدید در همدان که گاهی به 120 کیلومتر در ساعت اشاره می کند که به تعطیلی های گاه و بیگاه تله کابین گنجنامه در طول سال منجر شد و ادامه می دهد: این تله کابین در برخی از تعطیلات نوروز و در زمان های زیادی در طول سال که فصل گردشگرپذیری همدان است، تعطیل می شود، چون به دلیل همین وزش بادها نمی تواند مسافر جابجا کند. از سوی دیگر در محدوده این مجموعه به جز سوییت های اقامتی بقیه پروژه ها مانند پاساژ و فروشگاه و رستوران نیز همگی زیان ده شده اند، شاید به همین دلیل نیز در طول یکی دو ماه گذشته اقدام به تعریض جاده برای آمدو شد کوهنوردان و آفرود سوارها کرده اند.

این فعال میراث فرهنگی همدان با اشاره به کوه تراشی در الوند و تهیه طرحهایی که خبر از ایجاد سوییت در اطراف جاده دارد، می افزاید: تله کابین گنجنامه در حریم کتیبه های گنجنامه و در عرصه کوهستان الوند که ثبت ملی است، قرار گرفته، محوطه ای که ضوابط حریم دارد.

او پیروزیت ضمنی مطرح شده توسط مسئولان کرمانشاه برای تله کابین گنجنامه را از آنجایی می داند که متولیان آن، هر ساله میلیاردها تومان اعتبار می گیرند و بخشی را برای تبلیغات واهی که گردشگر جذب نمی کند، هزینه می کنند و ادامه می دهد: مساله این است که آنها نتوانسته اند به عنوان یک جاذبه تله کابین را مطرح کنند، چون علاوه بر کتیبه های گنجنامه و کوهستان الوند، دره عباس آباد نیز به خودی خود جاذبه های زیادی دارد و به همین دلیل، جاذبه مصنوعی ساخته شده تله کابین، زیر سایه این جاذبه های تاریخی و طبیعی رفته است.

زندی پیرامون ماجرای تکراری چنگک ها بر تن سنگ نگاره های هخامنشی ادامه می دهد: مدیرعامل گنجنامه در آخرین صحبتی که در حضور مدیرانی که از این تخریبها بازدید کرده اند داشته، اعلام کرده این مجموعه زیان ده است و قصد فروش آن را دارد، چون دیگر توانی برای جذب سرمایه و گردشگر ندارد.

چرا در طول یک دهه گذشته طاق بستان جهانی نشد؟

کام طاق بستان را نه فقط تله کابینی که روی بخشی از دیوار بزرگ چین، برای دیدن گردشگران تعبیه شده، سر هم می آورد بلکه احداث تاسیسات مختلف از پارکینگ گرفته تا واحدهای اقامتی و پذیرایی و حتی متلی که شهردار کرمانشاه با افتخار از سازه چوبی حرف می زند، تلخ کرده است.

جایی که معاونت سرمایه گذاری شهرداری کرمانشاه هم بدون هیچ فکری برای این محوطه تاریخی و طبیعی، نقشه اش را تایید کرده و سرمایه گذار در شرایط تحریم کنونی تا اتریش رفته و تجهیزاتش را خریداری کرده است.

اما مردم کرمانشاه از طاق بستان و تله کابینی که مردم دیگر شهرها را نسبت به این شهر و متولیانش دل چرکین کرده، حرف می زنند.

یک شهفرایند 40 ساله کرمانشاهی که به واسطه قرار دریافت دفتر کارش در نزدیکی کوه های طاق بستان، هر روز تغییر و تحولات را در محوطه تاریخی طاق بستان و اطرافش و حتی اقدامات در حال انجام برای احداث تله کابین را می بیند، بیشترین نقدها را به میراث فرهنگی وارد می داند.

او می گوید: کسانی دنبال دریافت مجوزهایی هستند تا برخی اقدامات را در مقابل طاق بستان انجام دهند. اگر قرار هست به طاق بستان کمک شود، چرا با وجود خبرهایی که از حدود 10 سال قبل برای ثبت جهانی تاق بستان مطرح شده هنوز پفراینده این محوطه تاریخی را به یونسکو نفرستاده اند؟

وی با اشاره به مطرح شدن بحث احداث تله کابین در محدوده طاق بستان از حدود 20 سال گذشته، ادامه می دهد: مگر ثبت جهانی یک اثر چقدر زمان می برد که در طول بیش از یک دهه گذشته تا به امروز این محوطه را جهانی نکرده اند، چه اشتباهی میراث فرهنگی مرتکب شده که توانایی ثبت این محوطه را ندارد؟

او با اشاره به ساخت وسازهای انجام شده مانند سازه آهنی قرار گرفته در داخل مجموعه می گوید: میراث فرهنگی حریمی را برای آثار تاریخی خود تعریف می کند که خود قادر به حفظ ضوابط آن نیست، پس نتیجه آن می شود که این نهاد فرهنگی، بعد از 20 سال هنوز نمی تواند طاق بستان را دست کم فقط به ایران معرفی کند.

جوان 25 ساله دیگری کوه های اطراف طاق بستان را که اکنون محل احداث ایستگاه های ورود و خروج تله کابین شده را مناطق بکری می داند که بسکمک از مردم و حتی گردشگران برای دیدن آنها به این منطقه از کرمانشاه می فرایند و ادامه می دهد: حتی برخی از افرادی که روی این کوه ها می فرایند از وجود طاق بستان اطلاعی ندارند.

شهفرایند حدودا 50 ساله دیگری کرمانشاه را شهری افسرده می داند که تله کابین در کنار آثار تاریخی آن می تواند باعث بروز نشاط و ثروت و کار در این منطقه شود و ادامه می دهد: ای کاش نخست میراث فرهنگی به شرایط غرفه های خوراکی و مثلا صنایع دستی در ضلع غربی طاق بستان توجه می کرد و آنها را ساماندهی می کرد.

زباله دانی تاریخی در پشت طاق بستان

در کنار صحبت هایی که این روزها طاق بستان تاریخی را سر زبانها انداخته کافی است سری به بالاترین نقاط پارک کوهستان در پشت طاق بستان بزنید، زباله دانی آن منطقه، حرف دیگری برای طاق بستان به زبان می آورد.

حالا که طاق بستان نه تله کابین دارد و نه مجموعه ای که مردم و مسافران با آگاهی و انتخاب مسیری تعیین به این منطقه از کوه بفرایند، این کوه پر از زباله است، چه برسد به زمانی که با راه اندازی تله کابین مسافران از آسمان هرچه در دست دارند را به روی زمین و بر سر این محوطه های تاریخی بریزند!

منبع: همگردی